Ngành công nghiệp Anime Nhật Bản đang trên con đường tìm lại ánh hào quang chói lọi. Nhưng thời điểm hiện tại khác với thời điểm 10 – 20 năm trước, bởi sự cạnh tranh và chi phối từ nhiều yếu tố khác nhau. Với doanh thu tăng dần qua từng năm, nhiều người bắt đầu cảm nhận “aura” đang trở lại… ở một chiều hướng khác ngành công nghiệp Anime vẫn đang đối diện với những “căn bệnh” âm ĩ chưa có lời giải đáp. Những vấn đề có thể đe dọa đến sự phát triển ngành công nghiệp Anime Nhật Bản đó là: Vấn đề bản quyền và Mức lương của nhà hoạt họa.
Mức lương có thể dễ dàng khống chế và kiểm soát, còn vấn đề bản quyền nó chẳng khác gì căn “bệnh ung thư”. Thời đại Internet phát triển, thế giới đã phẳng thì việc ngăn chặn vi phạm bản quyền là vô cùng khó khăn. Vậy ngành công nghiệp anime Nhật cần làm gì để tự cứu mình cũng như giữ được vị thế độc tôn? Hãy cùng phân tích và tìm hiểu 6 điều mà ngành công nghiệp này của Nhật Bản cần làm nhé.
1. Xử lý vi phạm bản quyền bằng việc “cấp phép toàn cầu mà không hạn chế”
Đây là một điều nghe tưởng chừng như vô khả thi. Nhưng đó là điều cần thiết phải “được thực hiện”. Bởi ngành công nghiệp Anime còn một chặng đường dài phía trước, và chúng ta không thể dự đoán chính xác điều gì sẽ xảy ra trong 10 năm tới.
Đặt giả thiết nếu như có thể thật sự làm được điều này thì sao? Ngành công nghiệp anime sẽ như thế nào nếu mọi người có khả năng biến “anime thành không giới hạn, không biên giới và không lệnh cấm”? Vấn đề nhượng quyền thương mại và các sản phẩm ăn theo sẽ như thế nào? Đơn giản có thể trả lời một cách lý thuyết như sau:
- Hình thức cấp phép bản quyền để kinh doanh Anime hiện tại phải bị…chấm dứt.
- Các doanh nghiệp sẽ cần phải đưa ra một phương pháp mới để cấp phép cho sản phẩm của họ theo cách mang lại lợi nhuận, thiết thực, hiệu quả và linh hoạt. Điều này sẽ thay đổi ngành công nghiệp phim hoạt hình. Và tình huống sau đây có thể xuất hiện: Các công ty sở hữu giấy phép sẽ kiếm tiền >> Các đơn vị cung cấp dịch vụ phát trực tuyến sẽ có thể làm hài lòng khách hàng của họ dễ dàng hơn >> Người hâm mộ sẽ hạnh phúc hơn. Nếu mọi người hạnh phúc, bản thân ngành công nghiệp sẽ thịnh vượng đến mức mà nhiều người chỉ có thể tưởng tượng điều đó trong mơ
Bạn lo lắng việc cấp phép bản quyền toàn cầu này liệu các trang xem lậu còn đất sống? Câu trả lời dĩ nhiên là Sống nhưng thoi thóp. Hãy ví dụ rằng, một đơn vị ở Việt Nam mua bản quyền độc quyền để phát sóng một bộ phim nào đó việc đầu tiên họ làm đó là “dọn sạch” các nguồn vi phạm bản quyền. Vậy nên khi mà bản quyền đã được toàn cầu hóa thì các trang xem phim lậu sẽ “không thở được”.
2. Cắt giảm việc phát hành DVD
CDs và DVD đã bắt đầu bị cắt giảm từ năm 2006. Tại sao cần cắt giảm số lượng DVD này? Như các bạn đã biết, sau khi phát sóng TV Anime các nhà sản xuất sẽ bắt đầu phát hành các bộ đĩa phim cho khán giả. Ưu điểm của phương pháp này đó là khán giả có thể thoải mái thưởng thức và lưu trữ bộ phim mình yêu thích. Và đặc biệt hơn, có những bộ phim trong bản TV sẽ bị cắt một số cảnh còn DVD hay Blu-ray thì không.
Ngoài ra, các OVA hay ODA đều được phát hành dưới dạng này thay vì phát sóng trên truyền hình. Hầu hết các OVA và ODA được đính kèm theo sản phẩm gốc như Manga hay Light Novel. Vậy tại sao chúng ta lại đưa ra vấn đề nên cắt giảm việc phát hành DVD?
Nếu nhìn một cách bình thường thì nó là bình thường, hết sức bình thường. Nhưng nếu nhìn ở tầm vĩ mô, bạn sẽ thấy nó vô cùng lãng phí và lỗi thời. Bởi, với thời kì công nghệ hóa và kỹ thuật số một số phương pháp truyền thống gây lãng phí và tốn kém sẽ dần được lược bỏ. Các công ty và khách hàng đều muốn hướng tới sự tiện lợi. Đó là lý do vài năm nữa thôi các dịch vụ xem và lưu trữ Anime trực tuyến sẽ “nhiều như nấm sau mưa”. So sánh một chút với người anh em cùng ông nội là Manga. Theo báo cáo Hiệp hội Nhà xuất bản Tạp chí Nhật Bản (JMPA) vào hồi tháng 5 năm 2023 thì số lượng bản in của 3 tạp chí hàng đầu gồm: Tuần san Shōnen (tạp chí đăng Attack On Titan) của nhà xuất bản Kodansha và Tuần san Shonen Sunday (tạp chí đăng Detective Conan và Silver Spoon) của nhà xuất bản Shogakukan đã rơi vào tình trạng sụt giảm. Nhưng sự sụt giảm không phải dấu hiệu của sự đi xuống của các tạp chí truyện tranh, mà nguyên nhân bởi các nhà xuất bản đều đang tập trung đầu tư phát triển phương thức xuất bản kỹ thuật số dần thay thế cho phương thức xuất bản truyền thống (giấy in).
Cắt giảm việc phát hành DVD chứ không phải là không phát hành. Các nhà sưu tầm vẫn cần những bản “giới hạn” và đó là con cá vàng của các nhà sản xuất. Việc nhà sản xuất nên làm đó là nghĩ ra phương pháp kết hợp giữa truyền thống và hiện đại để đạt được mục tiêu tối đa hóa lợi ích cũng như phục vụ khách hàng tốt hơn.
3. Tăng cường phát triển thực tế ảo
Công nghệ 2D vẫn đang rất chất lượng, nhưng những năm gần đây Nhật Bản bắt đầu nhen nhóm các dự án anime thực tế ảo mà cụ thể gần đây nhất là dự án Sói và Gia vị. Mặc dù AR vẫn chỉ còn trong giai đoạn “mới sinh” song chúng ta có thể đặt một kỳ vọng cho tương lai.
Với AR, khán giả có thể “trải nghiệm” nhân vật mình yêu thích trong thế giới thực. Chắc chắn bạn sẽ rất tò mò và háo hức nếu điều đó có thể xảy ra phải không nào? Nhưng điều đó chưa là quan trọng nhất, mà nó nằm ở chỗ mở ra một mô hình kinh doanh MỚI tiềm năng cho ngành công nghiệp anime.
4. Cần một thư viện lớn hơn đối với các dịch vụ phát trực tuyến
Phát sóng trực tuyến là xu hướng không thể phủ nhận, hiện nay hầu hết các trang phát trực tuyến này đều đang thu tiền của khán giả. Khán giả bỏ tiền ra để xem những bộ anime bản quyền và trải nghiệm thành quả bỏ tiền ra. Nhưng lý do tại sao rất nhiều người vẫn chọn những trang lậu để xem.
Điểm mấu chốt nằm ở, một trang dịch vụ trực tuyến không thể mua được bản quyền của tất cả các bộ anime trong mùa. Dẫn đến thường họ chỉ mua một phần các bộ anime ở mùa đó. Do vậy ví dụ: Bạn trả tiền cho nhà cung cấp A và trên trang A chỉ phát sóng 3 bộ x, y, z mà bạn lại muốn xem thêm bộ m thì bạn phải trả tiền cho nhà cung cấp B đang phát sóng bộ m đó. Như vậy, nếu muốn xem trọn bộ anime một mùa (hoặc phần lớn) ít nhất bạn phải đăng ký ít nhất 2 nhà cung cấp.
Các trang lậu thì sao? Họ sẵn sàng cung cấp tất cả các bộ anime trong mùa (chưa một trang dịch vụ anime trực tuyến nào dám tuyên bố như vậy), thậm chí thư viện anime của họ còn lớn hơn rất nhiều lần so với các trang bản quyền. Đây là lý do khán giả thích chọn các trang lậu hơn. Đúng với tiêu chí: “Miễn phí mà Cái gì cũng có” khó khăn mỗi chỗ “Quảng cáo hơi nhiều” thôi.
5. Lồng tiếng là xu hướng tất yếu
100% các bộ anime được phát sóng “lậu” trực tuyến tại Việt Nam là VietSub (phụ đề Tiếng Việt). Tương tự vậy hầu hết các bộ được phát hành trên các trang nước ngoài (bản quyền hay lậu) cũng là phụ đề. Điều này gây rất nhiều cản trở cho việc thưởng thức một bộ anime. Mặc dù đây là vấn đề nhỏ vì hầu như ít người quan tâm nhưng rất có thể điều này có thể đem đến sự thay đổi tích cực và to lớn cho ngành công nghiệp anime.
6. Cần thay đổi mô hình kinh doanh và giải quyết vấn đề tiền lương
Mô hình kinh doanh hiện nay đã bắt đầu bộc lộ nhiều điểm bất cập. Mô hình “Hội đồng sản xuất” đã không còn phù hợp hoàn toàn với xu hướng hiện nay. Hãy nhớ rằng trong năm nay đã có rất nhiều hãng phim đóng cửa vì “tiền thu không thể bù lỗ”. Đáng báo động hơn, đó là vấn đề tiền lương cực kỳ bèo bọt của các nhà hoạt họa. Con người là tất cả khi ngành công nghiệp anime vẫn đang sử dụng phương pháp truyền thống là vẽ tay (chiếm đa phần). Do vậy nếu vấn đề lương bổng không được điều chỉnh phù hợp rất có thể ngành công nghiệp anime sẽ thiếu hụt nguồn nhân sự. Quan trọng hơn, sự phát triển của ngành công nghiệp hoạt hình Trung Quốc, rất có thể họ sẽ lợi dụng cơ hội này để tuyển dụng các nhà hoạt họa có năng lực.
Nếu tất cả điều trên có thể xảy ra thì:
- Ngành công nghiệp anime sẽ hấp dẫn hơn và trở thành miền đất hứa.
- Anime sẽ phổ biến hơn và công việc liên quan đến nó sẽ hấp dẫn với các quốc gia khác.
- Anime sẽ mở rộng và phát triển hơn trước đây.
